Senka Bele ruke – general Petar Živković

Predavanje „Senka Bele ruke – general Petar Živković” održano je 25. januara u Klubu „Tribina mladih” Kulturnog centra Novog Sada. Autor i predavač bio je msr Srđan Graovac.

Graovac je na početku tribine kazao da biografija generala Petra Živkovića (1879‒1947), jednog od najnepopularnijih i najintrigantnijih srpskih i jugoslovenskih vojnih oficira i političara, neprestano budi interesovanja najširih slojeva srpske javnosti za njenim sveobuhvatnim ispitivanjem i tumačenjem.
U poslednjih sedam decenija od smrti generala Živkovića, crtice iz njegove lične i profesionalne biografije pojavljivale su se sporadično i stihijski, a veoma retko kao rezultat analitičko-sintetičkih istraživanja faktografskih saznanja koja bi se mogla uobličiti u svojevrsno metodološki ispravno i naučno verodostojno istoriografsko delo o ovoj istorijskoj ličnosti.
– Nasuprot pričama o skandaloznom životu i kontroverzama koje prate istorijska saznanja iz biografije Petra Živkovića, potrebno je da ukažemo na činjenicu prema kojoj je zadivljujuća karijera ovog oficira sa „visokim činom”, političara i državnika, naročito u međuratnom periodu kada je predstavljao „sivu eminenciju” Aleksandra Karađorđevića, zaslužila da dobije mesto u temeljnijim istraživanjima – rekao je Graovac.
Autor je zatim dodao da jedan od razloga zbog kojeg general Živković nije ozbiljnije upamćen jeste komunistički režim posle Drugog svetskog rata koji je kaljao njegov ugled i marginalizovao ga. Drugi razlog leži u činjenici da srpski narod malo zna o svojoj istoriji.

Živković je istorijska ličnost kroz čiji život možemo pratiti srpsku istoriju u gotovo celoj prvoj polovini 20. veka. Učestvovao je u Majskom prevratu 1903. godine, a imao je i važnu ulogu u zbivanjima u vezi sa Aneksionom krizom 1908. i 1909. godine. Umnogome je bitno uticao na Solunski proces 1917. godine, imao je svojevrsni nadređeni položaj u svemoćnoj organizaciji „Bela ruka”, te je naposletku bio intimus kralja Aleksandra Prvog Karađorđevića, a onda i prvi predsednik Vlade Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (potom i Jugoslavije). Posle uspostave čuvenog Šestojanuarskog režima 1929. godine bio je i ministar unutrašnjih dela, vojske i mornarice.
Takođe je Živković bio čovek od poverenja i sa istančanim smislom i sposobnostima za organizaciju. Godine 1933. Jugoslovenska radikalna seljačka demokratija menja ime u Jugoslovenska nacionalna stranka i on 1936. godine postaje njen predsednik. U vladi Nikole Uzunovića i Bogoljuba Jevtića bio je ministar vojske i mornarice. Taj resor dobio je i u Stojadinovićevoj vladi, ali se sa Stojadinovićem razišao 1936. godine i istupio iz vlade.
Posle pobede komunista, pripremao je planove za kontrarevolucionarne akcije. U Jugoslaviji mu je suđeno u odsustvu 1946. godine i osuđen je na smrt zajedno sa Dragoljubom Mihailovićem. Ostao je sam u izgnanstvu u Velikoj Britaniji, gde je i umro 1947. godine. Sahranjen je u Parizu.