Humani heroji ratnog vremena
Tribina “Pravednici među narodima: Srbija” autora Stefana Radojkovića na kojoj su učestvovali Judita Simić, Mirjana Akrap i Gordana Todorić, održana je u Velikoj sali Kulturnog centra Novog Sada u okviru programa “Ledena tišina govori”.Na početku tribine prikazan je tridesetominutni film “Pravednici među narodima: Srbija”, u kome su se mogla videti kratka svedočanstva o ljudima koji su svojom hrabrošću i humanošću zaslužili ovo značajno priznanje.
Imali smo i tu čast i zadovoljstvo da su sa nama bile gospođa Simić, jedna od preživelih članova jevrejske zajednice iz Zrenjanina i gospođa Akrap, ćerka Marije Tomić, Pravednika iz Novog Sada koja je uspela da spase gospođu Simić, njenu majku i baku. Gospođa Marija Tomić je 2009. godine proglašena za Pravednika među narodima, a priznanje je dodeljeno posthumno njenoj ćerci, gospođi Akrap. U razgovoru sa gospođom Simić i gospođom Akrap osvetljen je lik Marije Tomić, a posetioci su upoznati sa njenim delom, i na taj način odato je dužno poštovanje osobi koja sa pravom nosi titulu Pravednik među narodima.
U vrlo emotivnom svedočanstvu gošći, posebno jak utisak na prisutne bio je odgovor gospođe Simić na pitanje: Da li se i koliko seća tih dana? Ona je rekla da se nekih stvari seća i da su bile strašne, a da one stvari kojih se ne seća nije želela ni da sazna.
Tokom četiri ratne godine, 1941 – 1945, jevrejska zajednica je bila izložena brutalnoj antisemitskoj politici na okupiranim područijima od strane okupacionih vlasti i kolaboracionista.
Tada je na području Kraljevine Jugoslavije živelo je oko 82 hiljada Jevreja, a na tlu današnje Srbije 37 hiljada Jevreja, odnosno 45 procenata od ukupne populacije. Rat je preživelo oko 15 hiljada ljudi što čini manje od 20 procenata predratne populacije u Kraljevini Jugoslaviji. Metode preživljavanja su bile različite. Izvestan broj muškaraca jevrejske zajednice je preživeo zahvaljujući činjenici da su bili vojnici i oficiri Jugoslovenske vojske internirani u zarobljeničke logore nakon Aprilskog rata. Takođe, oko četiti i po hiljada članova jevrejske zajednice se pridružilo partizanskom pokretu i borilo se u okviru NOV Jugoslavije. Što se tiče ostalih članova jevrejske zajednice, promena identiteta i lažne isprave, skrivanje po kućama komšija ili u selima koja su teško dostupna okupacionim vlastima, odlazak u italijansku zonu okupacije ili u neku od neutralnih zemalja, bili su najčešći načini za povećanje verovatnoće opstanka Jevreja u godinama istrebljenja.
Međutim, da bi svi navedeni pokušaji spašavanja i preživljavanja bili uspešni, Jevreji su često morali da se oslanjaju na pomoć svojih bližnjih, komšija i drugih nepoznatih, ali humanih ljudi koje su sreli i upoznali tokom ove četiri godine. Svi oni, kasnije nazvani Pravednici među narodima, u skladu sa svojim mogućnostima i iz čistog čovekoljublja, na najrazličitije načine su pomagali svojim sugrađanima iz jevrejske zajednice. Najčešće su im pomagali u nabavljanju lažnih putnih isprava, skrivali su ih na svojim imanjima ili u kućama, a neretko bi preuzimali na sebe zadatak da njihovu decu, osetljivu na iscrpljujuće bežanje iz jedne u drugu okupacionu zonu, čuvaju i podižu kao svoju. Do danas, Jad Vašem je registrovao 131. osobu iz Republike Srbije koja je pomagla da se spase preko 150 Jevreja. Procenjuje se da oni danas imaju oko tri hiljade potomaka.
[youtube]https://www.youtube.com/watch?v=dw-Nn9VKI9w[/youtube]
[youtube]https://www.youtube.com/watch?v=PMeI4ANU8o4[/youtube]
[youtube]https://www.youtube.com/watch?v=TFxOiyUPyfc[/youtube]
Ostavi komentar