Održana tribina „Kriza u Kataru i zalivske monarhijeˮ

Tribina „Kriza u Kataru i zalivske monarhijeˮ autora i predavača, Nemanje Starovića, istoričara, održana u ponedeljak 19. juna u Klubu „Tribina mladihˮ Kulturnog centra Novog Sada.

Starović je danas u Udruženju književnika Srbije, primio nagradu „Dragiša Kašiković“ za knjigu „Bliski istok, kratko i jasnoˮ , koja je usko povezana sa serijom predavanja u Kulturnom centru. Reč je o prestižnoj nagradi u kategoriji publicistike, a među dosadašnjim laureatima bili su: Dušan Kovačević, Ratko Božović, Biljana Srbljanović, Zoran Panović, Goran Marković, Milovan Vitezović…

Starović je na večerašnjoj tribini pričao o Zalivskoj monarhiji od perioda dekolonizacije do danas, formiranju Saveta za saradnju u Persijskom zalivu (GCC) i ulozi te organizacije, odnosima članica GCC sa Saudijskom Arabijom, kao dominantnom silom regiona i unutrašnjoj političkoj dinamici u Rijadu, ulozi Katara u dešavanjima poznatim kao „Arapsko proleće” i uzrocima aktuelne katarske krize i moguće razrešenje.
Autor je najpre podsetio da Persijski zaliv i njegove obale imaju najveće svetske rezerve nafte, te da praktično predstavlja „unutrašnje moreˮ Bliskog istoka u užem smislu, da je povezan sa Arabijskim morem koji je deo Indijskog okeana, na severu je Iran, a sa južne strane su uglavnom arapske države. Zatim je pobrojao zalivske monarhije među kojima je najdominantnija Saudijska Arabija, Kuvajt, Bahrein, Katar, Ujedinjeni Arapski Emirati i Oman.

– Opšte obeležje je da su to veoma bogate države koje imaju izuzetno visoke bruto društvene proizvode po glavi stanovnika, a što je u najvećoj meri zahvaljujući bogatim ležištima nafte (Saudijska Arabija i UAE) i gasa (Katar). Sve te države su od 70-ih godina doživele ekonomski bum izvozom goriva, a od 90-ih godina se intenzivno trude da izdignu svoju autonomiju, da je što više odvoje od nafte i gasa i da istraže druge vrste prihoda – objasnio je Starović.
Kada je reč o zajedničkim karakteristikama tih država, one su u daljoj prošlosti bile uglavnom pod dominacijom Osmanske carevine, a od 18. i 19. veka su klasične kolonije Britanske imperije. U 60-im godinama prošlog veka, naveo je zatim Starović, te države su ostvarile punu nezavisnost, počele su da se razvijaju i danas u njima ogroman deo stanovništva čine „gastarbajteriˮ , radnici iz drugih država koji su veoma obespravljeni i predstavljaju građane drugog reda.
Starović je dalje rekao da je Saudijska Arabija sa svojih oko 33 miliona stanovnika, specifična država u kojoj se s jedne strane nalaze sveti gradovi Meka i Medina, centralne lokacije hadža i hadžiluka, koje po svetoj obavezi barem jednom u životu poseti svaki musliman. Zbog toga je i prestiž Saudijske Arabije, ne samo u arapskom nego i u čitavom islamskom svetu, nemerljiv. Osim toga, sistem državne vlasti predstavlja neku vrstu simfonije između duhovne i svetovne vlasti.

Drugi po značaju su Ujedinjeni Arapski Emirati (savez sedam država, koje su takođe stekle nezavisnost 70-ih godina), jer na unutrašnjem planu svaki od tih emirata predstavlja apsolutističku monarhiju, bez ikakvog uticaja građana na državnu vlast, dok na saveznom nivou državom vlada sedmočlano veće. Najznačajniji među sedam emirata su Abudabi i Dubai. U toj saveznoj državi funkciju predsednika uvek obavlja emir Abu Dabia, a premijer je emir Dubaia.
Dvomilionski Katar, država smeštena na poluostrvu Persijskog zaliva, kopnenu granicu deli isključivo sa Saudijskom Arabijom i upravo zbog takvih demografskih prilika i izuzetno bogatih nalazišta gasa, ta država je već neko vreme u vrhu najbogatijih država sveta sa prihodima koji dostižu i 100 hiljada dolara po glavi stanovnika.

-U poslednje dve nedelje u svim svetskim medijima jedna od najvažnijih tema je kriza koja je izbila oko Persijskog poluostrva koja se ogleda u činjenici da je Saudijska Arabija, potom i sve ostale zalivske monarhije, a i neke druge države zavele određeni vid ekonomskih i saobraćajnih sankcija Kataru, pa se čak čuju i mišljenja da bi moglo doći i do oružanog konflikta, ali moje mišljenje je da do toga neće doći – izneo je Starović svoje predviđanje.
Starović je kazao da je kriza nastala pošto je američki predsednik Tramp odlučio da prva zemlja koju će posetiti u svom mandatu bude upravo Saudijska Arabija. Prilikom te posete, sklopljeni su veoma važni aranžmani o nabavci američkog oružja u vrednosti od oko 110 milijardi dolara, plus još oko 350 milijardi u narednih 10 godina. Upravo taj aranžman, a reč je o simbolici prve posete američkog predsednika, dao je „vetar u jedraˮ Saudijskoj Arabiji koja još od samog osnivanja pokušava da svojim saveznicima nametne svoju dominaciju.
– Posle te posete, Saudijska Arabija (u kojoj se odvija svojevrsna igra prestola, jer kralj Salman ima već 86 godina), kreće u akciju da svoje saveznike u potpunosti podjarmi i stavi ih u funkciju svoje spoljne politike. Upravo kroz tu prizmu treba sagledavati ono što se događa u poslednje vreme u Kataru – zaključio je Starović večerašnje predavanje.