Tribina „Odjek Aneksije Bosne i Hercegovine u Francuskoj – pogled nakon 110 godina“, održana je u petak 26. oktobra klubu „Tribina mladih“ Kulturnog centra Novog Sada. Autor i predavač bila je dr Aleksandra Kolaković.
Kolakovićeva je u uvodnom delu predavanja podsetila da su promene na Balkanu otpočele izbijanjem Mladoturske revolucije jula 1908. godine. To je učvrstilo austrougarsku vladu da uz podršku Nemačke proglasi aneksiju BiH 7. oktobra 1908. godine. Politika denacionalizacije i stvaranja veštačke bosanske nacije bila je u očima srpske elite deo „civilizatorske misije“ Austrougarske.
– Aneksija BiH pokazala je da se međunarodni odnosi menjaju velikom brzinom. Tada je postalo jasno da Nemačka planira da proširi svoj uticaj, a Francuska je zauzela novi stav prema Balkanu i Srbiji koji je u prvo vreme, posle aneksione krize značio ustoličenje ekonomskog i kulturnog prisustva Francuske u Srbiji – objasnila je Kolaković.
Sve izraženija nemačka opasnost dodatno je uticala da se francuski intelektualci temeljnije posvete Balkanu, Srbiji i Srbima. Alber Male koji je proveo par godina u Srbiji i sarađivao sa srpskim intelektualcima, 1903. godine publikovao je Izveštaj o stanju francuskih škola u kosovskom, solunskom i bitoljskom vilajetu.
U okviru ovog Izveštaja, Male je svedočio o teškom položaju srpskog življa i optužio je Austriju da tajno potpomaže anarhiju i istrebljenje Srba u Staroj Srbiji .
Novinar Andre Bar, autor brojnih tekstova o Srbiji i Srbima u periodu vladavine kralja Aleksandra Obrenovića u listu L’Européen, zainteresovao se za Srbiju Karađorđevića i njen odnos s Austrougarskom. Kada je već došlo do aneksije BiH, Bar je objavio knjigu Srpska tragedija. Jedan od motiva za nastanak ovog dela bila je Barova svest da se o Srbiji i Srbima ne zna dovoljno u Evropi.
U toku te 1908. godine, Pol Labe je u misiji Normandijskog geografskog društva prošao kroz Srbiju i u delu Kroz Srbiju. Utisci nedavnog putovanja opisao aneksiju BiH , kao i reakciju u Srbiji na taj događaj.
Labe nije bio usamljen. Već je u Francuskoj postojala grupa naučnika i publicista koja je na javnim skupovima i predavanjima na Sorboni, u Parizu i većim gradovima Francuske, informisala šire slojeve francuskog društva i afirmisala srpske nacionalne interese: Viktor Berar, Alber Male, Ogist Goven, Emil Oman, Ernest Deni i Andre Šeradam…
Milenko Vesnić, srpski poslanik u Parizu i Grgur Jakšić, koordinator srpske propagande u Francuskoj, sarađivali su sa ovim intelektualcima i nastojali da ukažu ne samo na srpske interese, već i na mogući značaj sukoba Austrougarske i Srbije za dalji razvoj međunarodnih odnosa.
– Odnose između Srbije i Austrougarske, francuski intelektualci su posmatrali u kontekstu nemačkog prodora na Balkan i raspada osmanske kontrole nad evropskim posedima. U duhu zaštite interesa Francuske, intelektualci su oprezno, od Aneksione krize, a od Balkanskih ratova, sve otvorenije iskazivali nesimpatisanje austrougarske politike prema Balkanu i Srbiji – poručila je Kolaković na kraju tribine.
Ostavi komentar