RADIVOJ SIMONOVIĆ – LEKAR, FOTOGRAF I PLANINAR

Autor: Jovanka Simić, novinar

Iznedrio je naš narod pozamašan zbir darovitih ljudi, a jedan od onih koje je čitavog života krasila nepresušna intelektualna znatiželja bio je i dr Radivoj Simonović, lekar i zdravstveni prosvetitelj, etnograf, geograf, istoričar, filolog, sociolog, neumorni putnik, fotograf, utemeljivač srpskog planinarstva, narodni dobrotvor i jedan od najsavesnijih intelektualaca svog vremena.

Zbog svega nabrojanog ne čudi što je pisac i književni kritičar Jovan Skerlić čiji je životni kredo glasio: „Živeti – znači raditi“ okarakterisao Simonovića kao somborskog Rusoa.

Radivoj Simonović rođen je 17. avgusta 1858. godine u sremskom mestu Ledinci u porodici Stevana Simonovića, pravnika i majke Draginje (Jojkić) iz Sremske Kamenice. Stevanov otac se u vreme mađarske revolucije 1848. godine preselio u Ledince.

Od 1861. Radivoj Simonović sa roditeljima, sestrom i četiri brata živeo je na imanju dede Trifuna u Sremskoj Kamenici gde je završio osnovnu školu, a zatim se upisuje u novosadsku Veliku srpsku gimnaziju. Postaje ubrzo član đačke družine „Vila“ u kojoj su se čitali književni radovi, negovali muzika i govorništvo.

Povremeno je gimnazijalac Radivoj posećivao dedu Trifuna u čiju kuću je navraćao književnik i boem, Laza Kostić. Tokom ferija planinario je po Fruškoj gori. Kada je stasao za studije,Radivoj Simonović se zaputio u Beč i upisao medicinu. U Beču je bio aktivan član Srpskog akademskog društva „Zora“, a uporedo je proučavao nemačku kulturu i jezik koje je toliko usavršio da je docnije, osim na srpskom i mađarskom pisao i na nemačkom jeziku.

Iz Beča, dr Simonović je u svojstvu vojnog lekara otišao u Češku, a 1988. stiže u Hercegovinu – najpre u Gacko, a potom u Nevesinje gde je lečio i vojno i civilno stanovništvo. Bio je uporedo i aktivan istraživač te upoznaje etnologiju, a bavi se i istraživanjem planina Čvrsnica i Prenj. Iz Hercegovine se sa suprugom Majom (Jefremović) nakratko obreo u Trstu, a odatle je otišao u Milnu na Braču da radi kao civilni lekar.

Ni tu ga nije „držalo mesto“, te se 1896. godine sa porodicom preseljava u Sombor i u toj varoši otvara privatnu lekarsku praksu. Zanimljivo je da je krajem 19. veka dr Svetislav Simonović, brat dr Radivoja Simonovića, sa Lazom Kostićem boravio na Cetinju u svojstvu ličnog lekara knjaza Nikole. Po povratku Kostićevom iz Crne Gore, Laza i Radivoj u Somboru su godinama bili vrlo bliski prijatelji.

Dve godine posle Kostićeve smrti, dr Simonović je u Somboru pokrenuo ediciju „Dr Laza Kostić – njegov život i rad“. Objavljene su dve sveske, 1912. i 1913. godine. U svojoj čuvenoj knjizi „Uspomena na dr Lazu Kostića“, Simonović je opisao život i ličnost svog velikog prijatelja i pacijenta pesnika. Znatno docnije, 1978. godine, u Somboru je objavljena knjiga Simonovićevih odabranih tekstova „Čovek iznad svega“ (priređivača i autora predgovora dr Stojana Berbera).

Za razliku od svih gradova u kojima je ranije boravio, Sombor nije bio prolazna stanica za dr Simonovića. Štaviše, postao je njegova mirna luka. U ovoj središnoj varoši Bačko Bodroške županije proveo je više od pola veka – 54 godine. Ovu ljubav na prvi pogled između Somboraca i dr Simonovića, u svom eseju Radovan Kovačević opisao je vrlo slikovito: svojom sremačkom komunikativnošću, neposrednošću i lekarskom marljivošću, a uz istančanu duhovitu misao u kontaktu sa pacijentima, Simonović je postao najpopularniji i najomiljeniji lekar u varoši. Stekao je toliko pacijenata da mu je ubrzo bilo jasno da odlaska iz Sombora nema. Toliko se saživeo sa ovdašnjim ljudima da se i sam osećao kao Somborac.

„U svako doba dana spreman da ukaže pomoć slabima i bolnima, lak na nogama i usred noći i po kiši i po snegu, stizao je do pacijenata i budio optimizam spreman da deo tuđe nesreće primi na svoja pleća. Ako se radilo o siromašnima znao je da ne naplati uslugu, a neretko da o svom trošku i lek nabavi. Nesrebroljubiv, pošten, smatrajući da je najvažnije biti na usluzi svom narodu, bio je voljen i poštovan od svih ljudi, bez obzira na nacionalnost“, napisao je Kovačević.

Osim prijateljstva sa somborskim zetom Lazom Kostićem, s kojim je voleo da razgovara tokom dugih šetnji, Simonović je negovao i duboko prijateljevanje sa Jovanom Cvijićem. Svojim brojnim fotografijama upotpunio je Cvijićeva naučna izdanja kao i francuske, nemačke i mađarske leksikone. Bio je saradnik u izdanjima Matice srpske i drugih listova. Bio je i član dobrotvora Geografskog društva Univerziteta u Beogradu.

Pisao je stručno-istorijske radove i knjige za narod, a u „Letopisu Matice srpske“ objavio je 1892. godine putopisni tekst „Manastir Žitomislić u Hercegovini“. Tim povodom Matica ga j nagradila honorarom od 90 forinti. U Pančevu je 1898. godine štampao knjigu „Kuga u Sremu 1795. i 1796. Godine“, a u Novom Sadu ubrzo je objavio stručno medicinsko delo „Jektika-sučija, tuberkuloza i skrofuloza“. Autor je i brojnih istoriografskih studija u Glasniku Istorijskog društva u Somboru.

U svom uzbudljivom životnom veku dr Simonović je tokom Velikog rata bio na čelu vojne bolnice u kojoj je lečio oko 300 pacijenata. Po okončanju ratnog sukoba bio je jedan od autora Memoranduma o Bajskom trouglu koji je upućen u Pariz Međunarodnoj komisiji za utvrđivanje granice između Jugoslavije i Mađarske. U prestonicu Francuske putovao je sa Jovanom Cvijićem kojem je mnogo značilo to što ga je Simonović detaljno upoznao sa etničkom slikom stanovništva duž buduće granice.

Proučavao je dr Simonović i zdravlje na­roda u sklopu uticaja okružujuće prirodne i društvene sredine. Bavio se i poboljšavanjem zdravstvene službe, obilazio radnike po fabrikama u Somboru i okolnim mestima i zalagao se da se radnički stanovi grade izvan fabričkih dvorišta sa boljim i zdravijim smeštajem za njih i njihove porodice.

 Po penzionisanju 1932. godine nije zapostavio planinarenje. Pisao je knjige iz oblasti geografije, etnologije, planinarstva, medicine… Upokojio se u Somboru 21. jula 1950. godine, a počiva u porodičnoj grobnici na Velikom pravoslavnom groblju u ovom gradu. Opšta somborska bolnica nosi ime ovog vanserijskog čoveka, po njemu se zove Planinarski savez u Somboru, a njegovo ime nosi i Planinarski dom na Popovici na Fruškoj gori.

LITERATURA

Dr Stojan Berber, „Venac Laze Kostića“, Sombor, 2017.

„Srpski sion“, Sremski Karlovci, 1898.