Autor: Spasoje Tomić, magistrand istorije i urednik Portala 083
Period koji je obilježen vladavinom kralja Aleksandra Obrenovića, kao što smo prije rekli, jeste period najvećeg uspona Nikolinog. On je centralna srpska figura, gdje i javnost u samoj Srbiji vidi samo njega kao legitimnog vladara buduće ujedinjene srpske države. Međutim, Majski prevrat, u kom je dinastija Obrenović završila svoju misiju, doveo je do mijenjanja odnosa snaga u srpstvu . Iako je u jednom trenutku nakon tog događaja važio za naslednika upražnjenog prestola, ipak do toga nije došlo jer se Austrija žestoko usprotivila, tako da je dolaskom Karađorđevića i slabljenjem podrške Rusije, koja je znala da Karađorđevići neće biti austrofilski okrenuti, došlo do promjene u samoj politici Nikole Petrovića. Od tog trenutka Nikola počinje da se pozicionira kao neko ko bi saradnjom sa Karađorđevićima mogao da profitira, ali više nije apsolutno siguran a i realnost mu je svakog dana pokazivala da je njegov period dominacije prošao.
Kao što je nekada Srbija prolazila kroz period turbulencija, tako je sada Crna Gora prolazila neke slične stvari, jer je mlađa generacija školovanih i obrazovanih ljudi tražila da se Nikolina despotska vlast ograniči. Stari autokrata će pokušati da izbjegne takav scenario, ali će 1905. ipak morati da donese kao mjeru kompromisa kakav-takav ustav, kojim je na neki način ograničena njegova moć. Parlamentarne borbe i stvaranje klubaša i pravaša dovešće do oživljavanja političkog života i stvaranja opozicije, gdje Nikola nije imao preteranog iskustva. Takođe, kod Nikole se javlja surevnjivost prema Srbiji, jedna vrsta paranoje koja će se naročito vidjeti u tzv. Bombaškoj aferi, gdje će on optužiti prije svih Srbiju da se miješa u unutrašnje stvari Crne Gore, a ta matrica koju je on tada uspostavio ostavila je dalekosežne posledice koje se osjećaju i dan-danas, jer se mantra o tom miješanju konstantno koristi kada Crna Gora upadne u bilo kakvu krizu.
Naravno, knjaz a kasnije i kralj Nikola bio je mudar političar, pa je u toku Aneksione krize iz 1908. stao uz Srbiju, želeći da zaštiti i svoje interese pa su se odnosi unekoliko popravili jer je i sam Petrović uvidio da je opasnost od širenja Austrije evidentna i da može ugroziti njegovu vlast i njegovu državu.
Duboko promišljajući o svemu, želeći da povrati nekadašnji uticaj i da se izjednači sa Karađorđevićima, Nikola će 1910. godine sebe proglasiti za kralja a Crnu Goru uzdići na rang kraljevine, kako bi, barem je on tako mislio, njegova uloga opet postala ako ne veća, onda barem jednaka u odnosu na Petra i Aleksandra. Tako da će u periodu početka dvadesetog vijeka Nikola svu svoju snagu usmjeriti ka tome da se na bilo koji način povrati uloga Crne Gore kao Pijemonta srpstva, ne shvatajući da njegova država nema snage za tako nešto, niti međunarodne podrške koja je do 1903. bila nepodijeljena u njegovu korist. Osim toga, Nikola Petrović nije shvatao da je ostao zarobljen u načinu vladavine 19. vijeka i nije bio spreman da se reformiše i prilagodi novim tokovima u evropskoj politici, tokovima koje je oličavao njegov šura kralj Petar koji mu je u stvari, da je to htio da shvati, bio pravi primjer kako se zemljom može vladati na demokratski način.
O samom krunisanju i periodu od 1910. do 1914. i periodu od 1914. do 1918. više ćemo pisati u narednom dijelu, gdje ćemo neke stvari objasniti iz drugog ugla – ugla iz kojeg mnogi istoričari te stvari nisu posmatrali a taj ugao će pokazati da je 1916. Nikola imao jedan jasan plan koji se nije ostvario a koji bi kao krajnje dinastički sebičan nanio mnogo štete srpskom integralizmu!
Ostavi komentar