Istorija kao poligon hibridnog rata

Istorija kao poligon hibridnog rata

Autor: Milorad Vukašinović

Šezdesetih godina prošlog veka pod uticajem „druge globalizacije“ (prva globalizacija je nastala početkom 20. veka) došlo je do fundamentalnih promena u oblasti društvenih nauka. Pojam „društvenog inženjeringa“ postaje sinonom za jednu vrstu revolucionarnog prevrata u razmatranju uloge društvenih nauka u nadolazećem dobu za koje je procenjeno da će biti izazov bez presedana u ljudskoj istoriji. Istraživači iz oblasti društvenih nauka od tada se usredsređuju na procene o tome kako će na iznenadne „traumatične događaje“ reagovati određene društvene grupe, pa i čitavi narodi. Britanska istoričarka Fransis Saunders u intrigantnoj knjizi Hladni rat u kulturi ukazuje kako je CIA manipulišući „intelektualnom levicom“ u Evropi slala prikrivene poruke njihovim ideološkim istomišljenicima iza „Gvozdene zavese“. Za nas sa ovih prostora dragoceno je saznanje o tome da su štampanje Đilasove Nove klase potpomogle američke tajne fondacije.

Na Zapadu šezdesetih godina nastaju i prvi „ozbiljniji radovi“ kojima se osporava dotadašnja istorija Drugog svetskog rata. Poznati nemački istoričar Erih Nolte izazvao je čuveni „spor o istoriji“ zastupajući ekstravagantnu teoriju o tome da je Drugi svetski rat zapravo bio „evropski građanski rat ideologija – komunizma i nacizma“, i kao primer naveo sporazum Molotov–Ribentrop iz 1939. godine čija je žrtva bila navodno Poljska. To je bila prva velika relativizacija sadržaja Drugog svetskog rata. Posle završetka Hladnog rata revizija suštine Drugog svetskog rata postaje omiljena disciplina istorijskih revizionista svih boja. Nove političke klase na nekadašnjem komunističkom istoku ne prezaju ni od promocije najgrubljih istorijskih falsifikata, pa čak ni od rehabilitacije nacističkih zločinaca koji se u novim istorijskim interpretacijama prikazuju kao borci za samostalnost tih država (primer Ukrajine i novih istorijskih interpretacija o temama Gladmora 1932–1933. ili uloge divizije Galičina u Drugom svetskom ratu). Nastanak novih istorija na postsovjteskom prostoru pojedini teoretičari povezuju i sa svojevremenim uspesima „obojnih revolucija“ u tom delu sveta. Tako je posle uspešno izvedne gruzijske „revolucije ruža“ u toj državi nastao novi istorijski udžbenik na izrazito antiruskim osnovama. Nešto slično dogodilo se i u Moldaviji, ali i tzv. pribaltičkim republikama.

Potpuno istovetne tendencije evidentirane su i na postjugoslovenskom prostoru. Razlika u odnosu na postsovjetski prostor je samo u tome da su antiruske istorije zamenjene antisrpskim. Najdrastičnija situacija je u Hrvatskoj, čija politička klasa već decenijama minimizuje genocid u NDH i faktički rehabilituje ustaški režim (slučaj Stepinac). Pored toga, do neprepoznatljivosti je izmenjena muzejska postavka u Jasenovcu, uz sada već tradicionalno smanjenje broja ubijenih Srba, Jevreja i Roma na tom užasnom stratištu. Drastični istorijski falsifikati već odavno su deo narativa o novom „dukljanskom identitetu Crne Gore“, što je kulminiralo tamošnjom skupštinskom deklaracijom kojom je poništen akt o prisajedinjenju Srbiji iz 1918. godine. Da ne govorimo o stalnim napadima na Srpsku pravoslavnu crkvu. Ništa bolja situacija nije ni na Kosovu i Metohiji gde se albanska deca uče da je Dečane sagradilo albansko pleme Gaši, kao i da su Albanci učestvovali u Kosovskom boju.

Utisak o istoriji kao poligonu savremenih hibridnih ratova pojačavaju i obrade istorijskih tema kroz popularne serije i filmove. Tako se kroz svetski popularnu seriju britanske produkcije o nukleranoj katastrofi u Černobilju ojačava narativ o rusofobiji, uz lako dokazive neistine koje se pravdaju „umetničkom fikcijom“ kao navodno legitimnom zamenom za istorijsku istinu. Baš o tome je ovih dana, osporavajući ovu teoriju, na briljantan način pisao naš poznati filmski kritičar Božidar Zečević.