Dosije MAĐARSKA

Autor: Danilo Koprivica, politikolog

https://www.youtube.com/watch?v=UygcXH7j9ow

————————————————–

Zašto baš SAD?

Zato što je april mesec naših velikih istorijskih preispitivanja. Mesec svih naših bombardovanja – kako zločinačkih nemačkih, tako i onih „savezničkih“, „milosrdnih“.

Zato što je u aprilu 1941. Mađarska izvršila agresiju na našu zemlju.

Zato što je ovih dana Mađarska ucenama i sankcijama pritisnuta tako, da nas sve podseća na atmosferu uoči poslednjeg svetskog rata.

Zato što je 3. aprila 1941. jedan prema nama častan čovek, izvršio samoubistvo jer nije mogao da se suoči sa izdajom Jugoslavije.

Pravo je vreme za aprilsku priču – Dosije MAĐARSKA.

————————————————–

Mađari su naselili Panoniju 896, pod vođstvom Arpada a već 1001. primili su hrišćanstvo, kada je Sveti Stefan Mađarski krunisan za kralja. Dinastija Arpadovića je vladala do 1301. Sledi period Anžujske dinastije, a potom i nedinastički vladari Žigmund Luksemburški i Matija Korvin.

U Mohačkoj bici 1526. Mađarska je poražena od Osmanlija i jedan deo zemlje sa Transilvanijom pada pod vlast Osmanskog carstva, dok drugi deo ulazi u sastav Habzburške monarhije. Habzburgovci će krajem 17. veka, pod svoju krunu objediniti sve teritorije.

Tokom reformacije, Mađari se okreću luteranstvu i kalvinizmu.

Godine 1848. došlo je revolucije tokom koje se pokazalo da ono što su Mađari tražili od Habzburga, nisu bili spremni da daju nemađarskom stanovništvu tadašnje Ugarske. Tako su se Mađari istovremeno sukobljavali i sa Austrijom i sa nemađarskim stanovništvom Ugarske. Uprkos propasti revolucije, Habzburška politika se prema Mađarima ipak menja, pa je 1867. monarhija transformisana u Austrougarsku, čime je Ugarska dobila veliki stepen autonomije. Dana 8. juna 1867. Franc Jozef (1830–1916), austrijski car, krunisan je u Budimu krunom Svetog Stefana. Poslednji vladar Austrije i Ugarske bio je Karl Prvi Austrijski, koji je vladao od 1916. do 1918. kada će Austrija postati republika. Trijanonskim sporazumom najveće gubitke je pretrpela upravo Ugarska, koja je svedena na granice današnje Mađarske, čime je ostala bez 71% svoje teritorije, bez 58% svog stanovništva i bez 31% svojih etničkih sunarodnika. Preko tri miliona etničkih Mađara ostalo je van granica trijanonske Mađarske.

ADMIRAL BEZ MORNARICE

Nakon niza socijalnih revolucija i stranih vojnih intervencija koje su potresale Mađarsku u kojima su učešće uzele Rumunija, Čehoslovačka i Kraljevina SHS, austrougarski admiral Mikloš Horti se vratio u Budimpeštu sa Nacionalnom vojskom, postavši regent Mađarske 1. marta 1920. Predvodio je nacionalno-konzervativni režim. Zabranio je Komunističku partiju ali u dva navrata i ekstremno nacionalističku Partiju strelastog krsta tzv. njilaše. Uprkos Trijanonskom sporazumu, nikad nije odustao od ideje povratka izgubljenih teritorija, čekajući da do toga dođe u povoljnim istorijskim okolnostima. Sa početkom drugog svetskog rata, istorijske okolnosti su se otvorile za Hortijeve ambicije.

————————————————–

PAL TELEKI – dosledan prijatelj Jugoslavije

„Vaša Visosti: Pogazili smo našu riječ, iz kukavičluka, u pogledu Sporazuma o večnom prijateljstvu sa Jugoslavijom o kojem ste pričali u svom govoru na Mohaču. Nacija to oseća, i mi smo izgubili svoju čast. Ušli smo u savez sa nitkovima jer nijedna njihova reč nije tačna o navodnim zločinima. Ne samo protiv Mađara, čak ni protiv Nemaca.

Postaćemo kradljivci i leševa i duša. Nacija smeća. Ja vas nisam obuzdao.

Kriv sam.”

Ovo su pisane reči koje su ostale iza grofa Pala Telekija, tadašnjeg predsednika mađarske vlade u noći 3. aprila 1941. kada mu je javljeno da su nemačke nacističke trupe uz Hortijevu saglasnost, uprkos njegovom protivljenju i uprkos protivljenju njegove vlade, prešle mađarsku granicu u pohodu na Jugoslaviju.

Pal Teleki, plemić i univerzitetski profesor optuživan je za antisemitizam, što je nesporna činjenica imajući u vidu donošenje predratnih antisemitskih zakona i postupanje po njima.

Velika je nepravda prema srpsko-mađarskim odnosima, da se ime ovog čoveka i njegova doslednost u pokušaju da zaštiti Jugoslaviju i čast svoje vlade, ne uči u školama niti dovoljno često spominje u našoj javnosti.

————————————————–

Dana 3. aprila 1941. Mađarska popušta Hitlerovom pritisku i dozvoljava prolaz nemačkim jedinicama. Međutim, mađarska vojska ne učestvuje u napadu na Jugoslaviju od prvog dana. Dana 11. aprila 1941. Horti izdaje proklamaciju, povodom raspada kraljevine Jugoslavije, koja je po njemu prestala da postoji dan ranije, proglašenjem NDH. Po Hortiju se Jugoslavija raspala „na svoje sastavne delov“, te se javila dužnost da se osiguraju sudbina i položaj onog dela Mađarske koji je „otrgnut“ 1918.

I mađarske trupe su počele sa prelaskom granice, prodirući uz tek sporadičan otpor izolovanih jugoslovenskih jedinica. Čineći pri tome nehumane i nepotrebne zločine. Tako je 13. aprila 1941, streljano 111 meštana Siriga. U Somboru je tokom preuzimanja grada, koje se odvijalo bez oružanog otpora, mučki likvidirano 116 građana. Po scenariju, u svakom većem mestu bivaju iscenirani napadi na mađarsku vojsku iza kojih slede odmazde i odvođenja u logore. Potom slede mračni događaji, poput racija u Čurugu 4. januara 1942. i u Novom Sadu 21–23. januara 1942. Tokom racija širom Južne Bačke mučki je ubijeno oko 4.000 ljudi. Istorijska je istina da su u u zločinima na tlu Bačke prednjačili tzv. njilaši. Kao i to, da je tokom rata naknadno u Mađarskoj održano farsično suđenje organizatorima i vinovnicima tih zločina.

Horti je odgovoran za deportaciju i smrt oko 100.000 građana pretežno Bačke. Takođe je odgovoran i za donošenje i sprovođenje antisemitskih zakona. Ali je istina, da je do deportacije i smrti preko 400.000 mađarskih Jevreja došlo uglavnom nakon što su ga Nemci svrgli sa vlasti. I nakon što su na političku pozornicu vratili najekstremniju mađarsku političku a pokazaće se i zločinačku organizaciju – Partiju Strelastog krsta tzv. njilaše.

Rat je završio u nemačkom pritvoru, nakon što je pripremao kapitulaciju 1944. Kao svedok je učestvovao na Ninberškom procesu. Umro je u Portugaliji gde je neometano živeo sve do smrti 1957.

Početkom veka u Mađarskoj je otpočeo proces rehabilitacije Mikloša Hortija. U okviru reformatorske bogoslovije u Debrecinu 2012. otkrivena mu je spomen-ploča koju je osvetio glavni biskup Mađarske. Po njemu se nazivaju ulice i trgovi a 2022. otkrivena je njegova bista u Parlamentu Mađarske.

SRBI U MAĐARSKOJ – DANAS

NJegova svetost patrijarh srpski Porfirije je tokom posete Mađarskoj i tokom susreta sa najvišim mađarskim zvaničnicima istakao, da je Mađarska prostor na kojem Srbi vekovima postoje, još od vremena Svetog Save, da su se srpske i crkvene i narodne zajednice intenzivno organizovale nakon seobe pod Arsenijem Čarnojevićem i u Sent Andreji izgradili pustu obalu Dunava i podigli osam pravoslavnih hramova.

Srbi imaju i predškolske ustanove i osnovne škole, imaju i gimnaziju. U srpskoj školi u Budimpešti ima 800 đaka. Naši Srbi ovde imaju mogućnost da se obrazuju na svom jeziku i naše institucije vode računa o prosveti Srba u Mađarskoj.

Takođe je rekao je da je Srpska pravoslavna crkva najvažnija institucija za Srbe u Mađarskoj, gde ima punu slobodu da propoveda pravoslavnu veru, a Srbi su ravnopravni građani te zemlje.

U Mađarskoj danas živi oko 10.000 Srba.

DOBA VIKTORA ORBANA

Tokom posete Mađarskoj 2022. Patrijarh Srpski se sastao sa predsednikom parlamenta Laslom Koverom i predsednicom Mađarske Katalin Novak. Tada je mađarskom premijeru Viktoru Orbanu uručeno najviše odličje Srpske pravoslavne crkve – Orden Svetog Save prvog stepena za zasluge.

Patrijarh Porfirije je tom prilikom naglasio da je premijer Orban jedan od retkih političara u sazvežđu evropske politike, koji u svojim govorima koristi reči Bog, crkva, duhovnost, ali i reč duša Evrope, odnosno zalaže se za hrišćanske vrednosti na kojima je zapravo i stvarana civilizacija Evrope

Da li je Orban zaista, kako ga prenaglašeno prozivaju što u zemlji, što širom EU, posvećeni ultranacionalista, pritajeni iredentista, dokazani antisemita i izabrani dikatator u EU rukavicama? Ili Mađarska ima i mnogo opasnije igrače na Trijanonskom trapezu? Da li je Orbanova Mađarska zaista neumerena u kritikama prema Kijevu a previše blaga u stavu prema Moskvi? Ili je tek istorijski svesna, realna, odmerena i odgovorna prema naciji i narodu?

I kakve sve to realne veze ima sa nama i sa našom situacijom?

Da li bi našim internacionalistima i Torockaj bio prihvatljiviji ako bi dopustio transport oružja preko zemlje i prekinuo gasne aranžmane u korist ledene zime u Mađarskoj a time i kod nas?

Rekoh vam na početku: pričamo o Mađarskoj, nedovoljno upućeni, koliko zapravo pričamo i o nama. O našoj prošlosti ali i o našoj budućnosti.

Treba li nam spomenik svim nevinim žrtvama? Rekao bih da, naravno da nam treba. Trebali nam podrška zemlje koja je istina priznala tzv. nezavisnost Kosova i Metohije ali koja nas trenutno bezuslovno podržava u spoljnopolitičkoj orijentaciji, deleći sa nama kolektivno sećanje o ratnim strahotama? Trebaju li nam istorijski dobri odnosi Srba i Mađara i u Mađarskoj i u Srbiji? Ili se danas sve svodi na „oružanu“ podršku u borbi protiv Rusije?

Mađarska je najbolji primer, da danas nije dovoljno da jedna zemlja bude članica EU, što je Mađarska postala 2004. Ništa danas nije dovoljno, sem potpunog odricanja od sopstvenog nacionalnog suvereniteta i od sopstvenog kolektivnog identiteta.

Nije dovoljno da danas jedna zemlja bude samo članica NATO pakta, kome je Mađarska pristupila još 1999. Niti je dovoljno da neka suverena zemlja uvede delimične sankcije Rusiji i da se zalaže za zaustavljanje rata. Ništa danas nije dovoljno, sem srljanja u rat protiv svojih nacionalnih a za tuđe ekonomske interese.

Danas kao da nije dovoljno što i Srbi i Mađari, pokušavaju da zaborave stare rane i da dosledno pokušavaju da postignu skladan suživot. Ništa danas nije dovoljno do potpunog ispunjenja uzvišenih internacionalnih ciljeva – preziranja Rusije i prekonzervativnog Orbana i bezuslovnog verovanja u nepogrešivost vlasti Ukrajine i Atlantske imperije.

Aprila druge ratne godine, moja porodica je od mađarskih okupatora proterana sa svog ognjišta iz sela NJegoševa pored Bačke Topole. I meni je i zbog toga, sasvim dovoljno i nešto što velikom zapadnom svetu danas izgleda beznačajno malo.

Budućnost je tako neizvesna da je često precenjena.

Ništa se ne dešava bez prošlosti.

Učimo se čitanju znakova kraj istorijskog puta.