Tribina „Srpska tragedija i pobeda 1917. i 1918. godine – zalog srpske kulturne baštine“ biće održana u utorak 20. decembra u 18 časova na „Tribini mladih“. Autor i predavač je msr Srđan Graovac.
„Najslavniji dani srpskih pobeda u vrtlogu „industrije smrti“ Velikog rata, najavljeni su pobedonosnom tragedijom u vaskrsnuću srpske vojske na Krfu i u danima i mesecima Bitke na Kajmakčalanu, dakle u periodu kome slobodno možemo da nadenemo ime: „vreme kada su srpski titani hodili zemljom“. Nakon pobede na Kajmakčalanu i oslobođenja Bitolja krajem 1916. godine, Solunski front se ustalio na kotama pet kilometara severno od tog prvog srpskog oslobođenog grada nakon poraza iz 1915. godine. U srpskom sektoru, linije fronta ostale su uglavnom nepromenjene sve do početka septembra 1918. godine, kada je usledila pobedonosna kampanja oružanih snaga zemalja Antante u kojoj je i sam front probijen. U svega 45 dana posle proboja Solunskog fronta, nezaustavljive srpske snage, munjevito su porazile vojske Centralnih sila i oslobodile celu teritoriju svoje, u ropstvu neporobljene i nesalomljive otadžbine. Svi snovi o slobodi i o domu koji se nalazio „Tamo daleko“, dosanjani su u času oslobođenja prestonice Beograda 1. novembra 1918. godine. Epopeja stradnja i vaskrsnuća srpskog etnosa i njegove države, dostojna kakve antičke drame ili starozavetnog predanja, okončana je 1. decembra iste godine, kada je u Beogradu proglašeno stvaranje Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca, odnosno kada je u delo sproveden čin ujedinjenja južnoslovenskih naroda. Ili je tim činom, epopeja dobila samo drugačiji nastavak?! Stvaranje Jugoslavije predstavljao je završnicu dugotrajnog ideološko-idejnog, kulturološkog i, nadasve, političkog procesa u nastojanjima delova političkih elita južnoslovenskih naciona da sve Južne Slovene „okupe pod jednim krovom“, u jednoj državi. Pomenuta nastojanja, u decembru 1914. godine postala su i ratni cilj Kraljevine Srbije, a neposredni koraci u ostvarivanju istog dogodili su se u političko-diplomatskim previranjima na srpskoj i jugoslovenskoj „političkoj pozornici“ (ali i u svetskim okvirima) ratne 1917. i, posebno 1918. godine. Dostignuća slavnih pobeda i ratnog uspeha srpskog naroda iz 1918. godine, ali i povesne crtice iz mučnih dana borbe naše političke i vojne elite da pomenuta dostignuća politički kapitalizuju i državno-pravno determinišu u „ruhu“ buduće jedinstvene države južnoslovenskih nacija, trajno su upisana u fundamente koda identitetskih karakteristika srpskog etničkog kolektiviteta. Međutim, ti „zapisi“ ne predstavljaju samo duhovnu dimenziju pamćenja jednog etnosa, nego su i veoma materijalne prirode, iz koje je navedena psiho-metafizička mera identiteta nacije, uostalom i nastala. Drugim rečima, sva saznanja i uvek krhko pamćenje Kolektiviteta o njegovom krahu i pobedi u Prvom svetskom ratu nalaze se delom očuvani, ali i zaštićeni u brojnim ustanovama kulture srpskog naroda i države Srbije, pa samim tim i u arhivskim, muzejskim i bibliotečkim zbirkama i fondovima pomenutih ustanova Grada Novog Sada, kao i u različitim kolekcijama privatnih lica. Suštastvenu potrebu svih Novosađana i uopšte građana Srbije da pomenuto nacionalno i duhovno blago očuvamo za pamćenje pokolenja koja još nisu ni rođena, postižemo i merama predstavljanja tih artefakata nacionalne prošlosti širokoj javnosti naših sugrađana. Načini zaštite sećanja na slavne i tragične dane Velikog rata, predstavljaju još jednu temu ragovora na predstojećoj Tribini mladih Kulturnog centra Novog Sada.“ Autor
Foto: Milica Stojanac
Ostavi komentar