Tribina „Srpska golgota i vaskrsnuće 1916. godine – segment ili fundament srpske kulturne baštine“ biće održana u utorak 6. decembra sa početkom u 19 časova na „Tribini mladih“. Autor i predavač je msr Ognjen Karanović, istoričar.
„Godinu koju polako ispraćamo pamtićemo i kao leto velikih jubileja, posebno onih koji se odnose na obeležavanje stogodišnjice sudbonosnih dana stradanja i uspona, odnosno vaskrsnuća srpskog etnosa 1916. godine. Nijedan čas, nijedan dan, nijedna godina u Velikom ratu nije bila okončana, a da nije bila opisana i zapisana krvavim mastilom na bezbrojnim leševima, za slobodu palog, cveta srpske mladosti i junaštva, rasutog na nepreglednim ratnim poljima od Beograda do Vida i od Drine do Soluna. Vrhunac ratnog klinča u koji su bili uhvaćeni narodi i države Evrope i cele planete dogodio se upravo te godine, 1916, ali uz potrebno i primereno poštovanje, moramo da istaknemo, da ni strahote Verdena, ni užasi Marne, ali ni tragedija Soče nisu u stanju da našoj svesti približe slike epske katastrofe kolosalnih razmera, koju je doživeo srpski etnos u bespućima prokletijskih klanaca, na padinama Mojkovca i na putu Golgote preko Albanije. Pred naletom neprijateljskog Moloha, a u borbi za golim opstankom naroda i države koji je krajem 1915. godine pošao u novu „Veliku seobu Srba“, preživela „vojska mrtvih“ pomislila je da se spas nalazi „na dohvat ruke“, kada je ugledala obale dražesno uređenog jonskog ostrva Krfa. Spas je i bio tu, ali ne i za hiljade stradalnika koji zemaljsko „ovaploćenje“ nisu mogli dočekati na „ovom svetu“, jer ih je kamenito Vido poslalo u dubine „Plave grobnice“ da spokoj svojoj duši pronađu na mestu „… gde školjke san umoran hvata …“. Međutim, za života krunisani oreolom mučeništva, oporavljeni zatočnici misli o slobodi male zemlje koja se nalazila „Tamo daleko“, uskoro su rasplamsali stari plamen volje i snage sa kojim su, kao sa barjakom u ruci pošli u nove pobede. Prvi dah te pobede ozario ih je na stradalnoj „Kapiji slobode“, tj. na najvišem vrhu planine Nidže – Kajmakčalanu, krajem septembra iste godine. U naredne dve godine posle Bitke na Kajmakčalanu, slatki ukus pobede i nade, kao da se proširio i do prigušenih čula neporobljenog roblja u okupiranoj Srbiji, ali i do avetnih prikaza nepolomljenog duha u dušama hiljada srpskih talaca zatočenih u destinama zločinačkih koncentracionih kazamata raštrkanih po ondašnjoj Austrougarskoj. Zvono pobede najavilo je najslavnije dane Srpstva, stvorivši neprolazni dug pokolenjima srpskih potomaka iz ovog „herojskog doba“ naše povesti! Dug je ostao zapisan u memoarima i ratnim dnevnicima preživelih. Ostao je ovekovečen i na potresnim fotografijama „u životu vaskrslih“ 1916. godine. Na svoju neprolaznost opominje i u paletama umetničkih slika iz tih dana, o trajnosti svedoči i u muzičkim notama čuvenih kompozicija, ali živi damar srca podstiče i danas, u nespokojstvu duša naših sugrađana i saplemenika, koji dug osećaju, ali isti ne vraćaju. Svedočanstva o najtragičnijim i najslavnijim danima srpske prošlosti, koji predstavljaju fundament identitetskog karaktera našeg Kolektiviteta, nalazi se pohranjen, delom i sačuvan, u arhivskim depoima, privatnim i javnim kolekcijama artefakata iz Prvog svetskog rata, bibliotečkim fondovima i galerijskim, odnosno muzejskim zbirkama brojnih ustanova kulture srpskog naroda. Pomenute ustanove imaju zakonsku obavezu da čuvaju navedenu kulturnu baštinu, ne bismo li jednog dana uspeli da shvatimo kolosalni značaj nasleđa koji su nam preci „u amanet ostavili“. Možda se najbolji način preimenovanja ranije pomenutog „večnog duga“ u istorijsko i kulturno nasleđe etnosa, ali i njegovo istovremeno očuvanje, nalazi u predstavljanju bogatstva i sadržaja tih „riznica baštine“ širokim slojevima javnosti srpskog etničkog kolektiviteta. Pomenuto sećanje, taj zalog slobode Kolektiviteta, predstavlja i temu razgovora na predstojećoj tribini u Kulturnom centru Novog Sada.“
Foto: Milica Stojanac
Ostavi komentar