Održana tribina „Oblici državnog uređenja i njihovo filozofsko utemeljenjeˮ
Tribina „Oblici državnog uređenja i njihovo filozofsko utemeljenjeˮ autora i predavača, Lazara Slepčeva, političkog analitičara i filozofa, održanaje u petak 16. juna u Klubu „Tribina mladihˮ Kulturnog centra Novog Sada.
Na početku tribine, autor je naveo tri modela podele državnih uređenja o kojima je u nastavku opširnije govorio: prvi pripada Platonu, drugi je Aristotelov model,a treći je osmislio Monteskje.
Slepčev je, zatim, podsetio na večitu čovekovu težnju za zajedništvom i potrazi modela za funkcionalno ustrojstvo te zajednice, na radost i zadovoljstvo ljudi koji tu zajednicu čine.
– Faktori koji utiču na oblik vladavine ili državno uređenje su kroz istoriju bili šaroliki: u antičkom periodu bila je uspostavljena običajnost, koju je iznedrila kultura mitologije stare Grčke, a posle je to preraslo u neke pravne kodifikacije u Rimu. Tokom srednjeg veka, religioznost je bila ključni faktor, dok nam renesansa i moderno doba donose kategoriju uma i razuma koji se nadmeću da svoje mesto vide u onome što politička filozofija ima za cilj, a to je konstituisanje državnog uređenja ili vladavine–objasnio je Slepčev put čoveka kroz istoriju,od antičkog do savremenog doba.
Slepčev je, zatim, podsetio na Platonovu teoriju države koja je po nekim uvrženim mišljenjima suviše idealistička i utopistička i dodao da je ta teorija na neki način temelj totalitarizma i autoritativnog koncepta ustrojstva države. Ključni problem čitanja i tumačenja Platona, po Slepčevu je njegovo tumačenje iz perspektive posthrišćanske tradicije. Platon je svojom teorijom pokušavao da spase ono što je, u manjoj ili većoj meri, već postojalo kao oblik organizovanja grčkog polisa.
– Kao najviši princip Platon postavlja ideju dobra kao apstrakciju, kao zvezdu vodilju, kojoj svaki pojedinac unutar polisa mora da teži. Reč je o ideji koja treba da nas dovede do izgradnje najboljeg mogućeg oblika države – objasnio je Slepčev,a potom je ukazao na pravednost kao najvišu svrhu ka kojoj idealna država, po Platonovim zamislima, treba da teži.
Autor tribine rekao je da, posmatrano sa današnjeg aspekta, demokratija nije, na neki način, bila pohvalni oblik vladavine po viđenju Platona,a ni Aristotela.
– U svojoj superiornosti, logično je da takvi umovi nisu mogli da doživljavaju vladavinu puka kao nešto što je kvalitet, a ruku na srce, mogli bismo i danas da se zapitamo da li je baš demokratija onaj oblik koji je najpogodniji čak i u savremenom dobu- zapitao se Slepčev.
Platon je smatrao da idealnu državu moraju da čine tri staleža: prvi, najniži stalež su činile zanatlije, drugi su bili čuvari države ili ratnici, a treći stalež su činili upravljači.
Potom se autor tribine osvrnuo na učenje Aristotela, ocenivši da je on nastupao sa pozicija svoje praktične filozofije, razboritost je doživljavao kao neku vrstu praktične mudrosti. I on je bio u velikoj meri „zarobljenˮ u polisu i svu svoju misao je usmerio u svrhu boljitka samog polisa.
Ipak, za razliku od Platona, Aristotel u mnogo većoj meri isticao čovekovu društvenost i naglašavao misao koju manje-više svi znamo : „Čovek je politička životinja.ˮ Time je poručivao da je čovek po prirodi društveno i polisko biće, biće države, deo tadašnjeg antičkog društva i neko ko mora da učestvuje u političkom životu polisa. Ako je izvan toga, čovek je ili Bog ili zver – tvrdio je Aristotel.
Ovaj grčki filozof izdvajao je šest oblika vladavine: monarhija (vladavinapojedinca), aristokratija (vladavina manjine) i politea ili država (vladavina većine).
- Kada ova tri oblika dožive svoje izvitoperenje, nastupaju tri nova oblika vladavine: tiranija (vladavina pojedinca zarad lične koristi), oligarhija (iskvarena aristokratija koja vlada u sopstvenom interesu) i demokratija (iskvarena politea) – objasnioje Slepčev.
Prema Šarlu Monteskjeu, francuskom misliocu modernog doba koji se oslanjao na Aristotelovo učenje, postoje tri oblika vladavine: republika, monarhija i despotija.Prva se zasniva na vrlini, druga na časti, a treća na strahu.
– Ono što ga čini aristotelovcem je zastupanje teze da svaka vladavina mora biti zakonita. Ukoliko je vladavina zakonita, ima smisla da opstane kao oblik. Zakoni su ti koji regulišu odnose unutar svakog oblika vladavine i koji na određen način povezuju prirodu i načelo vladavine – zaključio je Slepčev.
Ostavi komentar