Tribina „O republici i monarhiji“ održana je u petak 29. novembra u klubu „Tribina mladih“ Kulturnog centra Novog Sada. Autor i predavač bio je Lazar Slepčev, politički analitičar i filozof.
Određeni oblici republikanstva funkcionisali su i u antičkim grčkim gradovima – državicama (polisima), jer je kod Grka vrlo rano zaživela tradicija tzv. direktne demokratije (odlučivanje na trgu svih slobodnih punoletnih građana).
Velikani klasične misli, prvenstveno Platon i Aristotel, su na vrlo ozbiljan način započeli promišljanja iz oblasti filozofije politike. Platon je smatrao da je najbolji balans države koja će funkcionisati na principima mudrosti, hrabrosti i umerenosti. Aristotel nije strogo delio slojeve stanovništva u državi, već je dopuštao mogućnost neke unutrašnje pokretljivosti.
Te principe kasnije prihvata i čuveni istoričar Polibije da bi ekspanzijom Hrišćanstva, naročito posle Milanskog edikta, počele da se javljaju naznake ozbiljnog utemeljenja monarhijskog uređenja.
Kroz ceo sholastički period dominacije crkve, izgrađeni su određeni društveni standardi koji su podrazumevali jedinstvo crkve i države.Počeli su se izdvajati pojedinci sa svojim porodicama koje su uspevale da steknu određeni status i titule u društvu, kada počinje stvaranje plemstva. Monarhija postaje legitiman politički oblik. Ovaj hrišćanski model monarhije utemeljio je nešto što u nekom modernijem obliku i danas prepoznajemo kod određenih evropskih država.
U modernom dobu imamo ponovo dominaciju republikanstva koje je od 19. veka i perioda romantičarskih nacionalnih revolucija po Evropi iznedrilo princip republikanstva i stvaranje novih država koje se definišu kao republike.
Kroz istoriju, Srbija je uglavnom funkcionisala u raznim oblicima monarhijskog državnog uređenja, dok je period pod turskim ropstvom srpsko nacionalno biće vezalo za uticaj crkve koja je, može se reći, bila simulacija monarhijskog koncepta ustrojstva i države, sve dok je trajala osmanska okupacija.
Duh demokratičnosti i slobodarstva koji su Srbi nosili kroz osmansko ropstvo, početkom 19. veka iznedrio je vođu ustanka protiv Turaka i formiranje autohtone srpske izvorne dinastije pod Karađorđem Petrovićem. Drugi srpski ustanak stvorio je i drugu autohtonu dinastiju Obrenović. Srbi mogu da budu ponosni što nikada nisu potpadali pod uticaj velikih sila da im se nameću dinastije moćnih evropskih kraljevskih kuća.
Posle Prvog svetskog rata Srbi su svoju dinastiju uneli u novostvorenu državu, zapostavivši potrebu vlastitog demokratskog razvoja i nacionalne samosvesti. Drugi svetski rat, prvenstveno voljom velikih sila, uklonio je monarhijski oblik vladavine na prostoru tadašnje države.
-Danas imamo, po mom ličnom stavu, pomalo apsurdnu situaciju da je samo biće srpskog naroda monarhijskog kova, ali da je republikanizam svojim agresivnim uspostavljanjem 1944. i 1945. godine uspeo da saseče mogućnost svakog oblika monarhije – zaključio je Slepčev na kraju tribine.
Ostavi komentar