Tribina „Car Stefan Dušan Silni – najmoćniji vladar srpskog srednjeg veka“ održana je u petak 21. februara u klubu „Tribina mladih“ Kulturnog centra Novog Sada. Autor i predavač bio je prof. dr Boris Stojkovski.
Kralj i car Stefan Uroš IV Dušan predstavlja, bez sumnje, jednu od najvažnijih ličnosti srpske srednjovekovne istorije. Bio je veliki osvajač, a u njegovo vreme je, kako se to u tradiciji govorilo, srpska država izbila na tri mora. Kao kralj vladao je od 1331. do 1346. godine, a potom je krunisan za cara. Osvojio je niz vizantijskih teritorija. Bio je zakonodavac, vladar koji je održavao veze sa mnogim vladarima onoga vremena. Predpostavlja se da je rođen oko 1308. godine u Skadru. Otac mu je bio srpski kralj Stefan Uroš III Dečanski, deda Stefan Uroš II Milutin, a majka mu je bila bugarska princeza Teodora Smilec, kćerka kralja Bugarske.
Prvi put se ime mladog srpskog kralja kao ratnika pominje pošto on odlazi u Zetu u vreme kada se 1326. godine bosanski ban Stjepan II Kotromanić bori za Zahumlje (delovi današnje Hercegovine). Sukob je trajao sve do 1330. godine i u njega su bili uključeni i Dubrovčani.
Koren Dušanovih potonjih ratničkih uspeha bila je velika bitka kod Velbužda sa Bugarima 1330. godine u kojoj je jednim delom vojske komandovao i sam Dušan. Potom je krenuo u pohod na Nerodimlje. NJegov otac Stefan Dečanski je zarobljen. Priča o oceubistvu znatno docnije je nastala i predstavlja neku vrstu narodnog predanja koju je prvi u 15. veku zabeležio Konstantin Mihailović.
Izvesno je da je usledila smrt Stefana Dečanskog, a da je zetska vlastela imala značajan uticaj na Dušana da preuzme vlast. Krunisan je za kralja na Malu Gospojinu 8. septembra 1331. godine u crkvi u blizini Svrčina. Naredne godine oženio se Jelenom, sestrom bugarskog cara. Usledio je dug period srpsko-bugarskog savezništva.
Kralj Dušan osvojio je najpre Strumicu, a zatim poveljom iz 1333. godine „presekao“ spor u vezi sa Stonom i Pelješcem, dodelivši ih za godišnju novčanu nadoknadu Dubrovčanima („Stonski dohodak“). Srpski kralj krenuo je u velika osvajanja koja su rezultirala izlaskom Srbije na tri mora.
Jedan od najznačajnih događaja bio je prvi srpsko-turski sukob kod Stefanijane 1344. godine. Bio je to prvi ozbiljniji poraz Srba od Osmanlija. Potom je pao Ser septembra 1345. godine. Makedonija je bila otvorena i gotovo celo njeno područje našlo se pod Dušanovom vlašću. On je tada napisao da je gospodar skoro celog rimskog carstva, a u povelji iz 1342. sebe je nazvao čestnikom grčkih zemalja. Tada se u vlasti Srbije našla i cela Sveta Gora. Dušan je krunisan za cara na Vaskrs 16. aprila 1346. godine.
Preostalih devet godina predstavljale su vrhunac Dušanove vladavine. Prvi je uveo titulu despota kod Srba. Svoj čuveni Zakonik doneo je na Spasovdan 21. maja 1349. godine u Skoplju, a pet godina kasnije je dopunjen i imao je ukupno 201 član (o crkvi i zaštiti hrišćanske vere, o vlasteli i krivičnom pravu).
Godine 1355. godine zatekla ga je smrt o kojoj postoji niz teorija zavere, ali bez istorijskih dokaza. Smrt je bila iznenadna. Mada nije proglašen za svetitelja, njegovo doba je u srpskom kolektivnom pamćenju ostalo kao epoha velikog uspona i vrhunca srpske države, a vremenom je dobio i nadimak Silni.
Ostavi komentar