Geopolitika i religija u 21. veku
Autor: Milorad Vukašinović, novinar i publicista
Od kraja sedamdesetih i početka osamdestih godina 20. veka uloga religijskog faktora sve je značajnija u svetskoj politici. Islamska revolucija u Iranu i pokret verske mobilizacije pod okriljem Katoličke crkve u istočnoj Evropi, predstavljali su najavu jednog novog svetskog ekonomskog i političkog talasa, koji je svoju kulminaciju doživeo devedesetih godina prošlog veka raspadom Sovjetskog Saveza i urušavanjem bipolarne strukture sveta.
Po završetku Hladnog rata religijski činilac opstao je kao relevantan faktor u daljem prekomponovanju međunarodnog pravnog i političkog poretka.Ministarstvo pravde SAD je 1991. godine, u poverljivom izveštaju, upozorilo na jačanje verskog fundamentalizma širom sveta. Ovaj dokument sadrži i procenu da će poslednja decenija 20. veka i prve decenije 21. veka biti poprišta sukoba koji su u osnovi verske prirode.Događaji posle 11. septembra ova predviđanja su ubedljivo potvrdili.
Zanimljivo je da jedan broj autora (poput A. Dugina) zastupa stanovište o tome da se uloga religijskog faktora može tumačiti i u strogo geopolitičkom ključu. Prema ovoj školi mišljenja, sve religije mogu se posmatrati u skladu sa osnovnim geopolitičkim dualizmom „more – kopno“. Dugin tvrdi da nije slučajno da je koncept širenja NATO i EU na istok pratila i ekspanzija uticaja katoličanstva, čak i u područjima koja se smatraju tradicionalno ruskim svetom, poput Ukrajine. Tako je nama dobro poznati Karl Bilt svojevremeno izjavio „da je pravoslavlje opasnije od islamskog fundamentalizma i da predstavlja najveću opasnost za zapadnu civilizaciju“ (izvor: ruski sajt Vostok). Podsetimo, pre najnovijih događaja u Ukrajini, tamošnja vlast je, uz obilatu podršku američke administracije, zdušno podržavala crkveni raskol.
Čudna simbioza geopolitičkih interesa transnacionalnog kapitala i radikalnih islamističkih pokreta došla je do izražaja i za vreme Arapskog proleća, tokom kojeg su meta neobičnog vojnog, ekonomskog i verskog intervencionizma, bile države „islamskog socijalizma“ (Libija, Sirija).Slični pokušaji su zabeleženi i u Egiptu gde je opasna sekta Muslimanske braće (osnovanog 1928) pretila da ovu zemlju gurne u krvavi građanski i verski rat. Nije nikakva tajna da je američka administracija diskretno podržavala proteste na kairskom Trgu Tahrir, kao i da je mesecima pre toga ostvarila kontakte sa predstavnicima organizacije „Šesti april“ (jedne vrste egipatskog Otpora).
Do stapanja geopolitičkih i religijskih interesa došlo je i na postjugoslovenskom prostoru. Naš istoričar Aleksandar Raković o ovom fenomenu napisao je 2015. izuzetnu studiju pod naslovom „Srbi i religijski intervencionizam. Politički aspekti verskih izazova srpskoj državi i crkvi posle raspada Jugoslavije: 1990-2015“. Reč je o delu koje se hronološki bavi manifestacijama religijskog intervencionizma na srpskom istorijskom i etničkom prostoru. Autor uočava povezanost između geopolitičke dekompozicije bivše SFRJ i napada na organizacionu strukturu Srpske pravoslavne crkve, kao poslednje institucije koja danas objedinjava srpski istorijski i duhovni prostor. Na osnovu arhivske građe, dokumenata i neposrednih razgovora, Raković ukazuje na ulogu SAD u ne samo vojnopolitičkom nego i duhovnom prekomponovanju postjugoslovenskog prostora, čija su prva žrtva Srbi, ali i pripadnici drugih naroda koji žive u našem regionu. Uostalom, nije li se jedan od osam nemačkih zahteva odnosio na promenu svesti srpskog naroda.
Ostavi komentar