„Biserka i Đorđe“, izložba dečjih igračaka iz kolekcije Đorđa Popića, biće otvorena u ponedeljak 12. aprila u Likovnom salonu Kulturnog centra Novog Sada i uz propisane mere zaštite moći će da se pogleda do 26. aprila.

Poslednjih godina kao da je poraslo interesovanje muzejskih institucija i privatnih kolekcionara za prikupljanje i izlaganje dečjih igračaka. Strast jednog pravog kolekcionara ne meri se samo količinom prikupljenih predmeta niti pukim obimom kolekcije. U vreme koje nije naklonjeno trajnim predmetima, ipak postoje ljudi sa prefinjenim osećajem za prikupljanje različitih istorijskih artefakata. Kolekcija dečjih igračaka Đorđa Popića poznate hrvatske i jugoslovenske fabrike dečjih igračaka i galanterije „Biserka’’ iz Zagreba jedna je od najvećih na ovim prostorima pa i u čitavom regionu. Nastala tokom protekle decenije, Popićeva kolekecija je vremenom narasla na preko dve hiljade pojedinačnih primeraka igračaka koji rečito govore o skoro kompletnoj produkciji ove poznate fabrike na teritoriji zemlje koja je iščezla sa mape Evrope. Inače, „Biserkine” igračke se nalaze u skoro svim postjugoslovenskim muzejima koji poseduju kolekcije dečjih igračaka, a često predstavljaju i samu srž njihovih zbirki – Muzej nauke i tehnike u Beogradu ili Muzej za umjetnost i obrt u Zagrebu, na primer, kao i čitav niz gradskih i regionalnih pa i privatnih muzeja u zemljama bivše Jugoslavije. Popićeva velelepna kolekcija „Biserkinih” igračaka odavno je prerasla ličnu zbirku, a kroz nju mi odrasli tražimo da nam se ponovo dodeli pravo na ono dečje što još uvek osećamo, naročito sada nakon što smo, prirodno, isto to detinjstvo izgubili, kao jedan deo nas samih.

Fabrika „Biserka’’ je počela s radom 1946. godine kao zanatska zadruga, da bi 1958. godine dobila ime po devojčici jedne od radnica. U početku su pravili lutke od jute ispunjene slamom, da bi se od početka šezdesetih godina, pojavom vinila (PVC), fabrika potpuno preorijentisala na lutke od tog savremenog materijala. Sve lutke su izrađivane ručno, livenjem u kalupe, a potom naknadnim intervencijama ručno bojene. Od 1963. godine „Biserka’’ je bila jedina fabrika izvan SAD koja je imala zvaničnu licencu od proizvodne kuće Volta Diznija za izradu likova iz njegovih priča i crtanih filmova. Tako je ova fabrika donela ove legendarne likove na Istok. Inače, fabrika je proizvodila i druge igračke, lopte kao i dečje (društvene) igre. U fabrici „Biserka’’ godišnja je proizvodnja dostizala pola miliona primeraka, a igračke su izvožene u brojne zemlje širom sveta. Neke od najlepših igračaka iz Jugoslavije su kasnije kopirale poznate fabrike igračaka iz Japana i Kine. Svi modeli igračaka imali su svoje oznake, bilo je sedam numerisanih i tako se znalo iz koje su kolekcije. Paja Patak, Miki Maus, Šilja, Pluton, Mini, Lunja, Gargamel, Snežana i sedam patuljaka, Maza, Pinokio i drugi, samo su neki od ručno oslikanih lutaka. Fabrika je proizvodila i druge plastične (gumene) likove, lopte i lutke (Tanja, Ivica, Marica) a bila je poznata i po proizvodnji dečjih igara (Čoveče ne ljuti se, Mlin). Kako se sve u proizvodnji oslikavalo ručno, događale su se i greške pa su se prodavali isključivo u trgovini same fabrike. Ispravnost Diznijevih igračaka proveravala je američka kontrola koja je svake godine odobravala nastavak saradnje. Međutim, 1992. godine trajno se gubi saradnja sa Voltom Diznijem, jer se autorska prava nisu produžila, a bez njih nije se smela nastaviti proizvodnja igračaka. Fabrika je od tada menjala ime još nekoliko puta, sve do 2011. godine kada konačno prestaje s radom i proizvodnjom. Pored Tvornice igračaka, lopti i društvenih igara „Biserka” iz Zagreba, najpoznatije fabrike dečjih igračaka u Jugoslaviji su bile i „Jugoplastika” iz Splita, „25 maj“ iz Labina, „Mehanotehnika” iz Izole i fabrika igračaka „Tik-tik” iz Krapine.

Vladimir Mitrović